balsemen milieu natuur - Balsemen.com

Omdat het balsemen een natuurlijk proces van ontbinding onderbreekt/vertraagd door middel van chemicaliën is het ook belangrijk om de invloeden van deze chemicaliën op het milieu te bestuderen.

Gelukkig wordt er in de landen om ons heen al jaren gebruik gemaakt van balseming en zodoende is er al veel onderzoek gedaan naar het gebruik van balsem-vloeistoffen en de invloed hiervan op het milieu. Omdat men in hoofdzaak te maken heeft met 2 soorten van uitvaarten, namelijk begraven en cremeren, zijn dat ook de 2 soorten die ik wil bespreken hier.

Cremeren = het op zeer hoge temperaturen verbranden van een overledene. Bij crematies in Nederland moeten crematoria reeds voldoen aan strenge eisen voor lucht filters. De hoge standaard hierin blijkt ook ruim voldoende te zijn om de chemicaliën van het balsemen die bij crematie vrijkomen op te vangen. Belasting van het milieu is hierdoor minimaal.

Begraven = het begraven van een overledene in de grond waarna het binnen de 10 jaar wettelijke termijn van grafrust volledig tot ontbinding komt. Als een gebalsemde overledene begraven wordt zal het natuurlijke proces van ontbinding kort na de begrafenis weer op gang komen. De, bij het balsemen, gebruikte chemicaliën komen vrij in de grond, en zeker de helft hiervan breekt af door ditzelfde ontbindingsproces. De overgebleven hoeveelheid van deze chemicaliën zullen binnen 4 jaar 18 keer kleiner zijn geworden, en 10 jaar na de begrafenis 900 keer zo klein. Dat zijn zulke kleine hoeveelheden dat van een belasting van het milieu niet gesproken kan worden. Alleen op een begraafplaats waar meer dan 200 gebalsemde begravingen plaats vinden in korte tijd is er een gevaar dat het grondwater aangetast kan worden, maar dan eerder door de micro-organismen.

Het grootste risico op vervuiling van het milieu treedt strikt genomen niet op tijdens het proces van balsemen zelf, maar ontstaat bij slordig of oneigenlijk gebruik van de formaldehyde-houdende vloeistoffen voor of tijdens het balsemen. Onoplettendheid bij het weggooien van niet-gebruikte vloeistoffen of tijdens de voorbereiding komt vaker voor. Het is daarom van groot belang dat bij het balsemen veiligheidsmaatregelen worden getroffen. Bescherming van jezelf, de directe omgeving, en het milieu zijn zaken die je moet leren voordat je begint met balsemen.

Hieronder een artikel dat ik heb geschreven over balsemen en het milieu. Het is uiteindelijk in een aangepaste vorm geplaatst in de april 2009 editie van Uitvaartwezen.

Milieuaspecten van thanatopraxie vloeistoffen
Tekst: Els Jager MBIE

Met de komst van verschillende nieuwe methodes om overledenen langer toonbaar te houden, groeit ook de vraag naar duidelijkheid voor wat betreft de milieubelasting van deze methodes.
Bij het balsemen van een overledene, ook wel thanatopraxie genoemd, zullen specialistische middelen gebruikt worden die middels de overledene in het milieu gebracht worden, via crematie of begraving.

Bij balsemen worden vloeistoffen met of zonder formaldehyde gebruikt. De vloeistoffen mét formaldehyde krijgen veel aandacht omdat formaldehyde (in pure vorm) een bekende kankerverwekkende stof is. De middelen voor het balsemen van overledenen zonder formaldehyde bevatten daartegenover hoge concentraties methanol en jodium, welke ook niet geheel zonder invloed zijn op het milieu.

In de ons omringende landen is het balsemen van overleden een zeer gangbare praktijk. In het Engeland wordt gemiddeld 60-70% van alle overledene gebalsemd. In grotere uitvaartbedrijven aldaar kost een balseming tussen de 70 - 100 Britse pond. In België, Antwerpen wordt 5-10% gebalsemd tegen 300-350 euro , en in Frankrijk landelijk gemiddeld 30% en wordt voor een balseming tussen de 300-450 euro gevraagd.

Alternatieven voor balsemen zouden kunnen zijn het cryomeren zoals nu ontwikkeld wordt in Zweden, of resomatie zoals dit in Amerika al in sommige plaatsen gedaan wordt.
Cryomeren. Het overleden lichaam wordt door middel van een bad in vloeibaar stikstof bevroren, en vervolgens door trillingen teruggebracht tot een grote hoeveelheid witte poeder, 25-30 kilo in totaal. Dit poeder kan vervolgens begraven of gecremeerd worden. Deze methode wordt ontwikkeld in Zweden, en wordt momenteel getest op kadavers van grote dieren.
Resomatie. Dat is een methode, waarbij het lichaam in een bad van ongebluste kalk (calciumoxide) wordt geplaatst. Daardoor lost het lichaam tot de bouwstenen waaruit het bestaat, namelijk water met aminozuren, kleine peptiden, suikers, zouten en een poeder of as dat puur calciumfosfaat is. Deze as kan aan de nabestaanden terug gegeven worden net zoals bij gecremeerde as ook wel wordt gedaan. Het water met de bouwstenen wordt geloosd om op die manier zijn weg in de natuur weer te vindt. Deze methode wordt reeds gebruikt op overledenen in een aantal plaatsen in Amerika.

Een alternatief voor formaldehyde houdende vloeistoffen zou Eurocav kunnen zijn, wat hoofdzakelijk uit methanol bestaat.

Formaldehyde - een paar korte feiten
De stof formaldehyde (CH2O) is een in de natuur voorkomende stof die wordt geproduceerd door alle levende cellen. Formaldehyde wordt industrieel gemaakt door de gedeeltelijke oxidatie van methanol. Formaline is de oplossing van formaldehyde in water en methanol (methyl alcohol).
Formaldehyde in pure vorm als vaste stof of damp is potentieel kankerverwekkend en reprotoxisch (d.w.z. het beïnvloedt de voortplanting nadelig) voor de mens. Op Europees niveau zijn er duidelijke regels over het werken met formaldehyde houdende vloeistoffen, van een verbod is geen sprake.

Povidon jodium - een paar korte feiten
De stof povidon jodium (C6H9NO)n·xI) is een jodiumsoort, beter bekend onder de merknaam betadine. Het is goed oplosbaar in water en ethanol en heeft een sterk desinfecterende werking. Jodium komt in de natuur voor, met name in zeewater. Jodium in de grond (bij begraving) zal bindingen aangaan met organisch materiaal maar blijft langdurig op dezelfde plaats traceerbaar. Het breekt dus niet af. Planten die groeien op deze plaatsen zullen jodium absorberen, wat voor hun organisme echter niet schadelijk is. Het is bekend dat overmatige inname van jodium bij de mens kan lijden tot schildklierklachten. Op Europees niveau zijn er geen bezwaren tegen het gebruik van deze vloeistoffen.

Formaldehyde houdende vloeistoffen bij balsemen
Een balseming met een formaldehyde houdende vloeistof brengt gemiddeld 5 tot 7 liter van 1,5% formaline in het overleden lichaam. Formaldehyde wordt door zonlicht en bacteriën in een paar uur afgebroken, en binnen het menselijk metabolisme nog sneller. Daardoor zal formaldehyde zich niet ophopen in het menselijk lichaam en in de natuur. Bij begraving wordt het snel afgebroken en bij crematie zorgt de hoge verbrandingstemperatuur ervoor dat formaldehyde als waterstof en koolstof wordt ontbonden, wat voor de huidige luchtfilters van crematie ovens geen extra belasting betekent. Hieruit volgt dat het grootste risico van het gebruik van formaldehyde ligt bij de behandelaar die tijdens het balsemen met de formaldehydehoudende vloeistoffen werkt. Nadat de balseming is voltooid is er echter geen gevaar meer voor werkende in de uitvaartzorg of nabestaanden. Een gebalsemde overledene kan dus met dezelfde maatregelen voor hygiëne als een niet-gebalsemde overledene worden gekleed, gekist en opgebaard. Een koeling is niet nodig. De resultaten bij de overledene zijn die van preservering, desinfectering, en voor langere tijd toonbaar maken, gemiddeld tot 21 dagen, waarna de natuurlijke ontbinding weer verder gaat. Na 10 jaar grafrust is de aanwezige hoeveelheid formaldehyde met factor 1000 afgenomen/afgebroken.

Balsemen met jodiumhoudende vloeistoffen
Een balseming met jodium houdende vloeistof van <20%, wederom opgelost in 5-7 liter water. De hoeveelheid jodium zal opgenomen worden in de natuur (planten), wat niet voor ernstige milieubezwaren zal leiden. Een gebalsemde overledene zal toonbaar zijn tot 10 dagen na overlijden, vaak in combinatie met een koeling. Door de ontsmettende werking van het jodium op de o.a. darmflora komt de natuurlijk ontbinding langzamer op gang, de ontbinding wordt vertraagd met 2 tot 6 weken. Werken met jodium houdende vloeistoffen is goed mogelijk met vergelijkbare maatregelen als voor hygiëne.
Over langere termijn effecten is minder bekend gezien de relatief korte tijd (sinds 2002)dat dit middel in gebruik is.

Bronnen:
www.balsemen.com
www.resomation.com
www.promessa.se
www.rivm.nl

De milieu aspecten van het balsemen